Muzeum Instytutu Fizyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
ul. Akademicka 7
20-031 Lublin
tel. 81 537 62 51
kierownik: dr Piotr Sagan
e-mail: psagan@poczta.umcs.lublin.pl
Muzeum w Instytucie Fizyki UMCS powstało w 1967 roku dzięki staraniom dr. Wojciecha Zarębskiego, który współpracował z Edwardem Dowgirdem
z Akademii Rolniczej w Lublinie. Było to pierwsze w Europie interaktywne muzeum fizyki. Zostało ono pomyślane jako zestaw gablot eksperymentalno-pokazowych, za pomocą których zwiedzający będą mogli sami wykonywać doświadczenia fizyczne. Twórca założył, że osoba wykonująca doświadczenie będzie posiadać wiedzę z fizyki na poziomie licealnym. Zestawy są zautomatyzowane i wyposażone w instrukcje obsługi. Powstało 31 gablot,
z których 14 otrzymało ochronę patentową. Na przestrzeni lat kolejne gabloty powstawały jako prace magisterskie realizowane na kierunku fizyka pod kierunkiem dr. Wojciecha Zarębskiego. Zajmował się on muzeum aż do roku 2019, stopniowo modernizując i ulepszając swoje zestawy. Oprócz ww. zestawów doświadczalnych w skład muzeum wchodzi 7 dużych gablot zawierających historyczną aparaturę badawczą lub poświęconych osobom zasłużonym dla rozwoju Instytutu Fizyki UMCS:
- gablota poświęcona prof. Stanisławowi Zimeckiemu (1881–1956), który jeszcze przed II wojną światową prowadził pionierskie obserwacje promieniowania jądrowego w atmosferze (1938). Po wojnie organizował życie naukowe w zakresie fizyki na nowo powołanym Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Przyczynił się do powstania Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Lublinie (obecnie Politechnika Lubelska);
- gablota poświęcona prof. Włodzimierzowi Żukowi (1916–1981), twórcy Lubelskiej Szkoły Spektrometrii Mas, pierwszych w Polsce: spektrometru mas (1948) i elektromagnetycznego separatora izotopów (1963). Ponadto w gablocie prezentowane są główne elementy spektrometru mas zbudowanego przez prof. Żuka;
- spektrometr częstotliwości radiowej i cykloidalny spektrometr mas;
- spektrometr β typu Gerholda;
- lampy próżniowe;
- liczniki promieniowania i technika obliczeniowa;
- mierniki wielkości elektrycznych i aparatura próżniowa.
Lubelskie „Muzeum Fizyki” cieszy się ogromną popularnością. Odwiedzają je osoby indywidualne i wycieczki szkolne, dla których organizowane są wykłady muzealne. Najliczniejszą grupą są uczestnicy Pokazów z Fizyki, które w 2019 roku odbywają się już po raz sześćdziesiąty. Szacunkowa liczba osób, które oglądają Muzeum, wynosi kilka–kilkanaście tysięcy rocznie. Udokumentowanych jest kilkadziesiąt podziękowań od dyrektorów szkół w imieniu nauczycieli i młodzieży za spotkania przy gablotach. Również wiele osobistości z kraju i zagranicy wyraziło bardzo pochlebne opinie na temat placówki, podkreślając nigdzie niespotykaną formę oraz skalę prezentacji. Muzeum znajduje się na korytarzach Instytutu Fizyki UMCS i jest dostępne całą dobę.
tekst: Piotr Sagan