IV Konferencja naukowa „Dziedzictwo akademickie. Formy i kierunki partycypacji muzeów uczelni wyższych”, Gdańsk, 23–25 października 2019 roku.
W dniach 23–25 października 2019 roku w Gdańsku odbyła się IV konferencja naukowa muzeów uczelnianych pt. „Dziedzictwo akademickie. Formy i kierunki partycypacji muzeów uczelni wyższych”. Organizatorem wydarzenia było Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych, zaś współorganizatorami: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Sekcja Historyczna Biblioteki Politechniki Gdańskiej, Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego, Muzeum Inkluzji w Bursztynie na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Muzeum Gdańska. Konferencja odbyła się pod honorowym patronatem: Rektora Politechniki Gdańskiej, Rektora Uniwersytetu Gdańskiego, Rektora Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Prezydenta Miasta Gdańska, Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Patronat medialny: „Forum Akademickie”, „Muzealnictwo”, „Spotkania z Zabytkami”, „Gazeta GUMED” „Gazeta Uniwersytecka UG”.
Celem konferencji było ukazanie zagadnienia integracji pomiędzy muzeami i kolekcjami uczelnianymi a samymi uczelniami wyższymi, ich infrastrukturą oraz zapleczem naukowym. Poruszone zostały kwestie sieci powiązań sprzyjających realizacji projektów badawczych i angażowaniu historycznych zbiorów w działalności dydaktycznej i upowszechniającej naukę. Ukazane zostały także zagadnienia znaczenia muzeów i kolekcji uczelnianych dla społeczności lokalnych. To bardzo istotne punkty, szczególnie w obliczu zmian, z jakimi muszą się zmierzyć polskie uczelnie wyższe. W konferencji wzięło udział ponad 130 osób z 78 muzeów i kolekcji uczelnianych z całej Polski. Wydarzenie skierowane było do pracowników muzeów, opiekunów kolekcji znajdujących się w strukturach polskich uczelni wyższych oraz kadr zarządzających.
Uroczysta inauguracja konferencji odbyła się w gmachu głównym Politechniki Gdańskiej (Dziedziniec Fahrenheita). Zebranych gości powitali prof. dr hab. inż. Sławomir Milewski, Prorektor ds. nauki Politechniki Gdańskiej, oraz prof. dr hab. Arnold Kłonczyński, Prorektor ds. Studenckich i Kształcenia Uniwersytetu Gdańskiego. Słowo wstępne wygłosił Prezes Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych, dr hab. Hubert Kowalski, dyrektor Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie przemawiał dr hab. prof. UKSW Piotr Majewski, dyrektor Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Gości powitała także dr Anna Wałek, dyrektor Biblioteki Politechniki Gdańskiej, reprezentująca współorganizatora konferencji – Sekcję Historyczną Biblioteki PG.
Uroczyste powitanie prowadziła mgr Joanna Ślaga (Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego). Następnie głos zabrał Prezes SMU, dr hab. Hubert Kowalski, który wygłosił referat wprowadzający pt. Muzea uczelniane/muzeum perswazyjne. Kontynuując część oficjalną, głos zabrała dr Marta Piszczatowska (Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białystoku), która przybliżyła zgromadzonym gościom projekt „Muzea Uczelniane dla Niepodległej” realizowany dzięki środkom Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”. Następnie w holu Politechniki Gdańskiej odbył się wernisaż wystawy „Muzea Uczelniane dla Niepodległej”. Uroczystego otwarcia dokonali: dr hab. Hubert Kowalski, koordynator projektu, dr Marta Piszczatowska, autorka wystawy, oraz Barbara Ząbczak-Chmielewska, kierownik Sekcji Historycznej Politechniki Gdańskiej. Projekt „Muzea Uczelniane dla Niepodległej” ukazuje wkład uczelni wyższych (uniwersytetów, politechnik i akademii) w budowanie polskiej państwowości w okresie międzywojennym. Swoje jubileusze w 2019 roku obchodzą m.in. Uniwersytet Morski w Gdyni, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie czy dawny Uniwersytet Poznański, dziś reprezentowany przez cztery uczelnie: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu i Akademię Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu. Uczelniane rocznice były przyczynkiem do przygotowania wystawy. Na planszach zaprezentowano dziedzictwo akademickie wybranych polskich szkół wyższych i jego rolę w budowaniu tożsamości narodowej. Swoje zbiory na potrzeby ekspozycji udostępniły: Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Gabinet Ryszarda Kaczorowskiego, Uniwersytet w Białymstoku, Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego , Sekcja Historyczna Politechniki Gdańskiej, Sala Tradycji Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, Muzeum Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius, Muzeum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Muzeum Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Muzeum Geologiczne im. Stanisława Józefa Thugutta Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Po przerwie odbyła się prezentacja nowych jednostek, które nawiązały współpracę ze Stowarzyszeniem Muzeów Uczelnianych w minionym roku. Są to: Gabinet Ryszarda Kaczorowskiego Ostatniego Prezydenta II RP na Uchodźstwie, Uniwersytet w Białymstoku, Muzeum Techniki i Wzornictwa Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy, Kolekcja Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Muzeum Podręcznika Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Muzeum Instytutu Fizyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Muzeum Historii Medycyny Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Ogród Botaniczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Muzeum Marii Grzegorzewskiej i Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, Sala Tradycji Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Prezentację nowych jednostek prowadziła dr Marta Piszczatowska.
Pierwszy dzień obrad zakończył panel Muzeum w Uniwersytecie, podczas którego poruszono m.in. takie zagadnienia, jak: muzeum uniwersyteckie a jego wkład w polskie dziedzictwo akademickie, muzeum dla uniwersytetu i muzeum dla pałacu, rozproszenie kolekcji uczelnianej, realizacja procesu dydaktycznego i misji muzeum, różnorodność kolekcji zielnikowych. Dwa wystąpienia dotyczyły tematyki warsztatów, które odbyły się w kolejnych dniach konferencji, mówiono o „kolekcjach wrażliwych” oraz problemie nomenklatury przy organizowaniu bazy danych. Pierwszy panel zakończyła dyskusja pod hasłem Czy specjalistyczne muzeum jest uczelni potrzebne? Zagrożenia, szanse, nowe role. Głos podczas panelu zabrali: dr hab. Mirosław A. Supruniuk (Archiwum Emigracji i Muzeum Uniwersyteckie w Toruniu), dr Magdalena Muskała, dr Marta Piszczatowska, (Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku), mgr Monika Dunajko (Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego), mgr Jolanta Pollesch (Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego), dr Maja Graniszewska (Zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego), mgr Łucja Stasik (Muzeum Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu), dr Małgorzata Taborska (Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego), mgr Joanna Białek (Muzeum Geologiczne im. Henryka Teisseyre, Uniwersytet Wrocławski), dr Rafał Garlacz (Centrum Edukacji Przyrodniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego). Panel pierwszy prowadziła mgr Joanna Ślaga (Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego).
Pierwszy dzień konferencji zakończyło Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych. Podjęto uchwałę o nadaniu godności członka honorowego mgr Ewie Otrembie, wieloletniemu pracownikowi Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, dziś już na emeryturze. Ponadto zgodnie ze statutem przeprowadzono wybory w celu powiększenia grona Zarządu o dwie osoby. Powołano do niego mgr Joannę Ślagę oraz dr Martę Piszczatowską jako nowych wiceprezesów.
Drugi dzień obrad odbywał się w gościnnych progach Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Rozpoczęło go zwiedzanie Muzeum Kryminalistyki Uniwersytetu Gdańskiego oraz Laboratorium Bursztynowego w Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego.
Następnie odbył się drugi panel, zatytułowany Uniwersytet dla Muzeum. Prowadziła go dr Magdalena Muskała (Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku). Poruszono podczas niego zagadnienia współpracy muzeum uczelnianego z kadrą naukowo-dydaktyczną, mówiono o formach współpracy ogrodów botanicznych, kolekcji jako zapleczu dydaktycznym, kolekcjach muzealnych z dziedziny historii medycyny i farmacji w zbiorach Uniwersytetu w Stambule, współpracy muzeum z jednostkami ogólnouczelnianymi oraz kreowaniu historii uczelni w muzeum. W tym panelu głos zabrali: dr Urszula Bończuk-Dawidziuk, mgr Urszula Rozpara (Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego), mgr Monika Rękoś, mgr Kinga Sikorska (Ogród Botaniczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), mgr Justyna Makowska-Wąs (Katedra Farmakognozji, Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum), prof. Bożena Płonka-Syroka, mgr Andrzej Syroka, (Zakład Humanistycznych Nauk Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu / Muzeum Farmacji Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu), mgr Danuta Dados (Muzeum Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu), mgr Katarzyna Zięba (Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego), dr Marek Bukowski (Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego).
Trzeci panel nosił tytuł Muzeum uczelni a społeczność lokalna – sieci powiązań. W jego trakcie poruszono zagadnienia ochrony dziedzictwa architektonicznego uczelni, archiwalnej kolekcji na przykładzie „Floratheki”, potencjału zabytkowego założenia Uniwersytetu Warszawskiego, a także omówiono wystawy zorganizowane przez Muzeum UMCS w związku z rocznicą 75-lecia powstania uczelni. Ukazano potrzebę współpracy międzyinstytucjonalnej na Uniwersytecie Gdańskim. Głos na wyżej wymienione tematy zabrali: dr Adam Tyszkiewicz (Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego), mgr inż. Magdalena Chełchowska (Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego), mgr Krzysztof Mordyński (Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego), mgr Dariusz Boruch (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), dr Katarzyna Linda-Grycza, mgr Marta Szaszkiewicz, (Zakład Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Gdańskiego/Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego). O projektach edukacyjnych jako elemencie podnoszenia świadomości społeczności lokalnej debatowano podczas dyskusji. Głos w niej zabrali: dr hab. Hubert Chudzio, prof. UP (Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie), dr Piotr Pacanowski (Centrum Edukacji Gleboznawczej – Muzeum Gleb, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie), dr Elżbieta Sontag (Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego). Panel prowadziła mgr Marta Szaszkiewicz (Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego). Ostatni panel, Społeczeństwo dla Muzeum – interakcje i integracje prowadzenie, obejmował takie zagadnienia, jak: wydawnictwa Muzeum Politechniki Krakowskiej, muzeum jako rzeźba społeczna, więź z muzeum przez identyfikację, rola geologii jako elementu budowania więzi lokalnych, znaczenie muzeum dla społeczności lokalnej. W ostatnim panelu głos zabrali: prof. Marcin Chrzanowski, mgr Lilianna Lewandowska (Muzeum Politechniki Krakowskiej), mgr Marek Noniewicz (Muzeum Fotografii przy Wyższej Szkole Gospodarki w Bydgoszczy), mgr Danuta Gajewska (Muzeum Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie), dr Paweł Raczyński (Muzeum Geologiczne im. Henryka Teisseyre, Uniwersytet Wrocławski), dr Andrzej Ulmer (Muzeum Politechniki Warszawskiej). Podczas dyskusji poruszono temat widza w muzeum uczelnianym, prywatnej kolekcji w dziedzictwie akademickim oraz wystawy interaktywnej jako formy partycypacyjnej. Dyskutowali: dr Przemysław Deles (Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego), dr Aleksandra S. Jankowska (Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy), dr Maciej Kluza (Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład Dydaktyki Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego). Panel prowadziła dr Natalia Bahlawan z Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Trzeci dzień konferencji odbywał się w Instytucie Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego. Dwa dni konferencji skupione były również na warsztatach. Eksperci z muzeów uczelnianych przeprowadzili warsztaty, które miały na celu wypracowanie wspólnych rozwiązań w następujących dziedzinach: zarządzanie zbiorami, bezpieczeństwo, konserwacja, misja i strategia, zbiory medyczne, zbiory przyrodnicze, instrumenty naukowe. W ramach grup dyskusyjnych poruszano kwestie problematyczne i mocne strony muzeów uczelnianych. Będą to podwaliny pod realizację kolejnych projektów i dalszą współpracę w ramach grup roboczych czy zeszytów dobrych praktyk. Tę część obrad zakończono wspólnym podsumowaniem prac na warsztatach.
Czwarta już konferencja Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych podkreśliła istotne znaczenie muzeów uczelnianych i ich cennych zbiorów i ukazała ogromną potrzebę dalszej współpracy, wymiany doświadczeń i prowadzenia prac nad wspólnym dobrem, jakim jest dziedzictwo akademickie. Była też przykładem realnej konsolidacji muzeów i kolekcji uczelnianych w Polsce.