Droga do Wolności – Muzeum im. gen. Władysława Andersa (muzeum w organizacji)
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej
ul. Kozienicka 24, 30-397 Kraków
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków
tel. 48 512 861 280, 48 797 996 384
e-mail: muzeumandersa@up.krakow.pl;
muzeumandersa@gmail.com;
Droga do Wolności – Muzeum im. gen. Władysława Andersa w strukturach Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie zostało powołane do życia decyzją JM Rektora UP prof. Kazimierza Karolczaka 30 marca 2020 roku. Już w 2017 roku jednak list intencyjny w tej sprawie podpisali Wojewoda Małopolski i Rektor UP, a inicjatywę honorowym patronatem objęła córka generała Anna Maria Anders. Podstawą do utworzenia muzeum były zbiory zgromadzone w Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UP. Instytucja ta od lat zajmuje się bowiem dokumentowaniem przymusowych migracji Polaków, w tym głównie losami polskich zesłańców do Związku Sowieckiego. W Archiwum CDZWiP znajduje się ponad 300 relacji świadków historii (w zapisie audiowizualnym), którzy wraz z gen. Władysławem Andersem opuścili ZSRS w 1942 roku. Są to zarówno wojskowi, jak i cywile. Ponadto w Centrum zgromadzonych jest tysiące dokumentów i fotografii związanych z opisywanym exodusem i jego konsekwencjami. Losy polskich uchodźców ze Związku Sowieckiego potoczyły się bardzo różnie. Na Bliskim Wschodzie funkcjonowały Szkoły Junackie i Młodszych Ochotniczek, a żołnierze odbywali służbę i przechodzili szkolenia. Część z nich, w szeregach Drugiego Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, wyruszyła na front włoski. Zasłynęli walkami o Monte Cassino, Ankonę oraz wyzwoleniem Bolonii. Natomiast ludność cywilna, która początkowo znalazła się w Iranie, trafiła następnie do polskich osiedli uchodźczych w Afryce Wschodniej i Południowej, Indiach, Meksyku, a także Nowej Zelandii. Znaczna część uchodźców znalazła się także na terytorium Palestyny. Z Afryki oraz innych osiedli uchodźczych Polacy wyjechali na przełomie lat 40. i 50. XX wieku do Wielkiej Brytanii, Australii, Kanady, USA i innych krajów; niektórzy wrócili także do Polski. Do dziś w tych państwach żyją jeszcze ludzie, którzy przeszli tę trudną „drogę do wolności”. Wszystkich ich łączy tragiczna sybiracka przeszłość. Muzeum zajmuje się dokumentowaniem losów około 120 tysięcy Polaków, którzy opuścili ZSRS w 1942 roku – od okresu ich życia na terytorium II RP aż po czasy obecne. W świecie dalej istnieje bowiem diaspora Polaków funkcjonująca w ramach szerokiej działalności Związków Sybiraków. Wsparcie merytoryczne Muzeum zapewnią pracownicy CDZWiP, którego dyrektor, prof. Hubert Chudzio, był inicjatorem powołania nowej jednostki w strukturach UP. Działalność Muzeum wspomagają także Instytuty Wydziału Humanistycznego i Wydziału Sztuki. Jako pierwszy etap funkcjonowania Muzeum wdrażany jest projekt Parku Edukacyjnego – „Droga do Wolności – im. gen. Władysława Andersa” (z instalacjami multimedialnymi i obiektami symbolicznymi). Park powstaje na ponad 3-hektarowym, częściowo zalesionym terenie przynależącym do Fortu Skotniki 52 ½ N, siedziby Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego. Muzeum dodatkowo zabiega o pozyskanie odpowiedniej bazy lokalowej na terenie Krakowa, która posłuży do otwarcia wystaw stałych. Obecnie organizuje ekspozycje czasowe.
dr hab. Hubert Chudzio, prof. UP, mgr Anna Hejczyk
