Muzeum Inkluzji w Bursztynie
Katedra Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii, Wydział Biologii Uniwersytetu Gdańskiego
ul. Wita Stwosza 59
80-308 Gdańsk
tel. 58 523 61 87, 58 523 61 80
bursztyn@ug.edu.pl
Muzeum Inkluzji w Bursztynie
wstęp bezpłatny
poniedziałek – piątek: 8.00–18.00
Grupy szkolne powyżej 8 osób należy zgłaszać z wyprzedzeniem telefonicznie lub mailowo. Dzieci poniżej 12 roku życia mogą przebywać na ekspozycji tylko indywidualnie pod opieką dorosłych, a nie w grupie wycieczkowej.
kurator: dr Elżbieta Sontag
Muzeum Inkluzji w Bursztynie, Katedra Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii, Wydział Biologii Uniwersytetu Gdańskiego.
Muzeum Inkluzji w Bursztynie – czyli zachowanych w żywicach kopalnych skamieniałości – powołane zostało decyzją Senatu Uniwersytetu Gdańskiego 28 maja 1998 roku. Stanowi integralną część Pracowni Entomologii Ewolucyjnej i Muzeum Inkluzji w Bursztynie w Katedrze Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii na Wydziale Biologii UG.
Naukowa kolekcja inkluzji na Uniwersytecie Gdańskim ma swoje początki w latach 80. XX wieku, kiedy to prof. dr hab. Ryszard Szadziewski (wówczas doktor) rozpoczął badania nad kopalnymi muchówkami zachowanymi w bursztynie. Jego kolekcjonerska pasja i współpraca z gdańskimi bursztynnikami sprawiły, że do Gdańska powróciła przedwojenna tradycja gromadzenia i badania okazów bursztynu.
Uniwersyteckie zbiory to kolekcja typowo przyrodnicza. Obecnie liczy ona ponad 18 000 inkluzji. Większość okazów to dary bursztynników, naukowców, studentów i osób życzliwych idei tworzenia zbiorów bursztynu w Gdańsku. Muzeum powstało głównie w celach badawczych; integralną jego częścią jest profesjonalne Laboratorium Paleontologiczne Żywic Kopalnych, pozwalające na przygotowywanie do badań szczególnego materiału, jakim są skamieniałości zachowane w żywicach kopalnych.
Ponad 97% zbiorów stanowią bezkręgowce zachowane w bursztynie bałtyckim i innych żywicach kopalnych (bursztyn dominikański, birmański, libański, kanadyjski, etiopski, sachaliński, tajmyrski). Pozostała, niewielka cześć kolekcji to inkluzje kręgowców, inkluzje roślinne, a także interesujące formy bursztynów. Najcenniejszymi eksponatami w kolekcjach przyrodniczych są typy deskrypcyjne, czyli okazy, na podstawie których opisano gatunki nowe dla nauki. W marcu 2024 roku w Muzeum Inkluzji w Bursztynie znajdowało się 168 takich okazów.
Większość kolekcji stanowią inkluzje nieprzekraczające 4 mm, w związku z czym tworzenie ekspozycji miniatur było dużym wyzwaniem. W 2013 roku, dzięki środkom Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, zainaugurowano stałą ekspozycję edukacyjną „Życie w lesie bursztynowym”. Jest to wystawa o powierzchni 50 m2, której główny element stanowi diorama lasu bursztynowego, gdzie obraz, ekspozycja i gra świateł oraz głosy lasu przybliżają widzowi genezę bursztynu, jego historię, piękno i walory naukowe. Wystawa jest udostępniona do samodzielnego zwiedzania z wykorzystaniem aplikacji multimedialnej zawierającej szczegółowe informacje o bursztynach i zachowanych w nich inkluzjach.
Kolekcja inkluzji Uniwersytetu Gdańskiego jest intensywnie badana przez naukowców z całego świata. Na podstawie zbiorów UG powstało ponad 200 publikacji naukowych, a także filmy popularnonaukowe tworzone przez telewizje polskie i zagraniczne, w tym BBC (z udziałem Sir Davida Attenborough). Najcenniejszym okazem w kolekcji jest pustynny pajęczak – solfuga; to zaledwie drugi na świecie gatunek opisany z bursztynu bałtyckiego. Najbardziej niezwykłe są organizmy morskie które, choć wydaje się to nieprawdopodobne, również zachowały się w kopalnych żywicach. Kolekcja Uniwersytetu Gdańskiego, jako jedyna w Polsce posiada w swoich zbiorach inkluzje małży i jest jedyną na świecie, która może pochwalić się inkluzją pąkli – osiadłego, morskiego skorupiaka.
dr Elżbieta Sontag
