Zbiory Katedry i Zakładu Farmakognozji Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum
ul. Medyczna 9
30-688 Kraków
tel. 12 620 55 60
justyna.makowska-was@uj.edu.pl
www.farmacja.cm.uj.edu.pl/kontakt23
ekspozycja w przygotowaniu – możliwość zapoznania się ze zbiorami po wcześniejszym umówieniu się na wizytę
opiekun zbiorów: mgr Justyna Makowska-Wąs
Zbiory Katedry i Zakładu Farmakognozji Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum
Historia zbiorów Katedry Farmakognozji UJ CM sięga roku 1783, kiedy utworzono pierwszą na ziemiach polskich Katedrę Farmacji i Materii Medycznej. Jej kierownictwo powierzono profesorowi Janowi Szasterowi (1746–1793), doktorowi medycyny i krakowskiemu aptekarzowi. Początkowo zajęcia odbywały się w aptece Szastera „Pod Słońcem”, później Katedrze przydzielono pomieszczenia w budynku Collegium Physicum, gdzie powstała „Sala Farmacji”, nazywana później „Gabinetem Farmaceutycznym”. W sali tej gromadzone było wyposażenie laboratorium aptecznego wraz z niewielkim zestawem produktów surowych (czyli m.in. surowców roślinnych i zwierzęcych), złożonych oraz preparatów.
Właściwym twórcą dydaktycznego zbioru surowców leczniczych pochodzenia naturalnego, wykorzystywanego do nauki nowego przedmiotu – farmakognozji – był Florian Sawiczewski (1797–1876), mianowany profesorem farmacji w 1825 roku. W latach 1825–1857 stworzył Gabinet Farmakognostyczny, do którego zakupił różnorodne surowce (głównie roślinne), naczynia szklane i pudełka opatrzone etykietami z herbem uniwersyteckim oraz meble do eksponowania gromadzonych zbiorów.
Mimo zawiłych dziejów, zbiory Gabinetu Farmakognostycznego stały się później zaczątkiem zakładu, a następnie samodzielnej katedry. Systematycznie uzupełniane i poszerzane, do czasów współczesnych nie straciły swej funkcji dydaktycznej. Po kilku przeprowadzkach Katedra Farmakognozji oraz zbiory farmakognostyczne mieszczą się w budynku Wydziału Farmaceutycznego przy ul. Medycznej 9 w Krakowie.
Obecnie zbiory historyczne Katedry Farmakognozji składają się m.in. z:
– ok. 1900 egzemplarzy surowców pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i mineralnego, w przewadze znajdujących się w naczyniach szklanych (do dziś przetrwał prawie cały zbiór oryginalnych naczyń zamówiony przez Floriana Sawiczewskiego);
– zbioru sortów kory chinowej na kartonach;
– zbioru surowców luzem i w pudełkach kartonowych różnej wielkości;
– dwóch kolekcji surowców leczniczych firmy E. Merck z Darmstadt;
– proszków roślinnych, surowców w alkoholu i glicerolu, preparatów mikroskopowych i zbiorów zielnikowych;
– zbioru tablic dydaktycznych, m.in. z rysunkami roślin leczniczych.
Ponadto Katedra Farmakognozji posiada bogatą kolekcję książek obejmującą farmakopee, podręczniki farmakognozji i botaniki, monografie surowców leczniczych itp. Uzupełnieniem tych zbiorów są także pamiątki po byłych pracownikach Katedry.
dr Justyna Makowska-Wąs
