Zielnik Uniwersytetu Gdańskiego – Herbarium Universitatis Gedanensis UGDA
Katedra Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody
Wydział Biologii
Uniwersytet Gdański
ul. Wita Stwosza 59
80-308 Gdańsk
tel. 58 523 61 68
herbarium.ugda@ug.edu.pl
www.herbarium.ug.edu.pl
wstęp bezpłatny
poniedziałek – piątek: 9.00–15.00
W celu zwiedzania Zielnika wymagane jest wcześniejsze umówienie się telefoniczne lub mailowe. Wystawa „Historia zbiorów botanicznych” ma charakter ogólnodostępny, można ją oglądać codziennie w godzinach otwarcia budynku.
kurator zielnika roślin naczyniowych: mgr Katarzyna Wszałek-Rożek
kurator zielnika mchów i porostów: prof. dr hab. Martin Kukwa
pracownicy: mgr Joanna Korybut-Orlowska, dr Bartłomiej Hajek, dr Agnieszka Jabłońska
Zielnik Uniwersytetu Gdańskiego – Herbarium Universitatis Gedanensis UGDA powstał w 1970 roku z inicjatywy prof. dr hab. Hanny Piotrowskiej, ówczesnej Kierownik Zakładu Ekologii Roślin Instytutu Biologii. W późniejszych latach za rozwój kolekcji zielnikowych odpowiedzialni byli pracownicy Katedry Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody oraz Katedry Ekologii Roślin, m.in. prof. dr hab. Dariusz L. Szlachetko, prof. dr hab. Martin Kukwa, prof. dr hab. Małgorzata Latałowa, dr hab. Krzysztof Banaś, prof. UG czy dr Ryszard Markowski. Zielnik Uniwersytetu Gdańskiego od ponad pięćdziesięciu lat zajmuje się gromadzeniem zbiorów botanicznych i lichenologicznych z całego świata; szczególnie liczny zbiór dotyczy flory i bioty porostów regionu Pomorza Gdańskiego. Obecnie w zasobach Zielnika jest ponad 300 000 alegatów wchodzących w skład wielu kolekcji naukowych. Najliczniej reprezentowana jest kolekcja kart zielnikowych roślin naczyniowych, porostów oraz mszaków. Znajduje się tu także bogata kolekcja alegatów roślin storczykowatych, w tym zbiór preparatów mokrych z zakonserwowanymi kwiatami roślin z tej grupy oraz ich liczne ryciny i preparaty mikroskopowe stanowiące wszechstronny materiał do badań taksonomicznych. W skład Zielnika UGDA wchodzą także kolekcje nasion gatunków chronionych i zagrożonych Pomorza Gdańskiego, które zostały zdeponowane w herbarium dzięki realizacji projektu „Ochrona zasobów genowych dziko rosnących zagrożonych gatunków roślin naczyniowych Pomorza Gdańskiego”, sfinansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Do ważnych kolekcji należą także kolekcja karpologiczna i palinologiczna kolekcja porównawcza oraz zbiór izolatów kwasów nukleinowych. Szczególnie warta uwagi jest kolekcja roślin żywych – tropikalnych i neotropikalnych roślin storczykowatych oraz kolekcja roślin owadożernych, które wchodzą w skład Narodowej Kolekcji rodzaju Nepenthes oraz Narodowej Kolekcji rodzaju Heliamphora.
Początkowo Zielnik Uniwersytetu Gdańskiego mieścił się przy ul. Legionów w Gdańsku-Wrzeszczu przy siedzibie Katedry Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody. W 2012 roku przeniesiono go do nowej siedziby Wydziału Biologii na terenie Bałtyckiego Kampusu Uniwersytetu Gdańskiego. Herbarium zyskało po raz pierwszy wydzielone dla kolekcji powierzchnie magazynowe, wyposażone w regały przesuwne, szafy kompaktowe, nowoczesny system gaszenia, mroźnię, pomieszczenie suszarni oraz laboratorium do preparacji materiału roślinnego. Wyposażenie zielnika wzbogaciły także suszarki zielnikowe, będące niezbędnym elementem prac konserwacyjnych kolekcji zielnikowych. Ostatnio dzięki dofinansowaniu UE z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa jednostka wyposażona została w dobrej jakości sprzęt mikroskopowy i specjalistyczne skanery działowe, które umożliwiły digitalizację większości zbiorów.
Materiały zdeponowane w Herbarium UGDA pochodzą z licznych badań terenowych i opracowań florystycznych, w tym zagranicznych wypraw w obszary tropikalne Ameryki Południowej czy Afryki. Pracownicy, doktoranci i magistranci związani z botaniką na Wydziale Biologii UG nie tylko wnieśli wkład w zasoby zgromadzone w Zielniku, ale także brali aktywny udział w pracach nad konserwacją czy preparowaniem samych alegatów zielnikowych, aby zachować ich wartość naukową dla przyszłych pokoleń oraz umożliwić archiwizację materiału dokumentującego stan środowiska przyrodniczego, które badali.
Poza okazami przyrodniczymi Zielnik UGDA zgromadził również obiekty związane z szeroko rozumianą botaniką, tj. stare sprzęty, książki oraz mapy, które można oglądać na wystawie „Historia zbiorów botanicznych” na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Pracownicy herbarium poza pracą naukową, prowadzą także działalność edukacyjną, organizując zajęcia dydaktyczne dla wszystkich grup wiekowych, tym samym promując ochronę przyrody oraz wiedzę o rodzimych gatunkach roślin.
mgr Joanna Korybut-Orlowska
