Zielnik Wydziału Biologii, Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego
ul. Żwirki i Wigury 101
02-089 Warszawa
tel. 22 55 26 687
zielnik@biol.uw.edu.pl
www.zielnik.biol.uw.edu.pl
Wstęp bezpłatny.
poniedziałek – piątek: 9.00–15.00
Wymagane jest wcześniejsze umówienie się telefoniczne lub mailowe.
kierownik: dr Maja Graniszewska
pracownicy: mgr Hanna Leśniewska
Zielnik Wydziału Biologii, Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego
Zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego (Herbarium WA) opiekuje się zbiorami botanicznymi gromadzonymi nieprzerwanie od dwustu lat. Należą one do jednych z najstarszych w Polsce, a ich wielkość szacuje się na milion okazów. Twórcą Zielnika był Michał Szubert, wybitny botanik, dyrektor Ogrodu Botanicznego w Warszawie i profesor Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Rozpoczynając w 1816 roku pracę na Uniwersytecie, dysponował już kolekcją liczącą kilka tysięcy okazów zielnikowych, jednak dopiero gdy doprowadził w 1818 roku do otrzymania nowej lokalizacji pod Ogród Botaniczny, rozpoczął się rozwój samego Ogrodu i jego zaplecza, w tym Zielnika. Od następnego roku zaczęto zbierać rośliny do Herbarium, o czym informują etykiety zielnikowe, dlatego rok 1819 można przyjąć za faktyczny początek warszawskiego Zielnika jako instytucji uniwersyteckiej. Przez długi czas kolekcja zielnikowa stanowiła mienie Ogrodu Botanicznego, rozrastając się za sprawą Szuberta, jego współpracowników i następców. Jednym z nich był Bolesław Hryniewiecki, który obejmując w roku 1919 stanowisko dyrektora Ogrodu Botanicznego, utworzył Zakład Systematyki Roślin – jednostkę naukową przy Ogrodzie, która odtąd sprawowała pieczę nad zbiorami zielnikowymi. Zawdzięczamy mu znaczący rozwój kolekcji zielnikowej, która przeżyła pewien zastój w okresie nasilonych prześladowań zaborców. Pierwsza wojna światowa odcisnęła piętno na liczbie okazów i stanie ich zachowania, jednakże Hryniewiecki niezwykle skutecznie zadbał o uporządkowanie tego, co przetrwało, oraz o napływ darów z innych instytucji. Po drugiej wojnie światowej odzyskał zielniki wywiezione przez Niemców, które z powrotem znalazły się w Zakładzie Systematyki i Geografii Roślin UW, kierowanym przez niego aż do 1960 roku. W ramach Zakładu Zielnik rozwijał się do 2008 roku, kiedy to podniesiono go do rangi niezależnej Pracowni na Wydziale Biologii UW. W tym długim okresie dwustuletniej działalności Zielnik wzbogacił się m.in. o kolekcję mchów Tytusa Chałubińskiego, zbiory przekazane w okresie międzywojennym przez Towarzystwo Ogrodnicze Warszawskie i Towarzystwo Naukowe Warszawskie. Po II wojnie światowej złożone zostały w Zielniku zbiory Muzeum Przyrodniczego Miasta Szczecina oraz część kolekcji Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze. Przez cały czas liczba okazów rosła także dzięki zbiorom indywidualnych badaczy, wymianie międzynarodowej oraz zielnikom oddawanym jako dokumentacja prac naukowych wykonywanych przez studentów i pracowników UW. Obecnie prawie połowa zbiorów Zielnika to materiały z XIX wieku, a najstarsze przechowywane herbarze sięgają początków XVIII wieku. Najliczniej reprezentowana jest flora naczyniowa – gatunki zarówno z terenu Polski, jak i reszty świata. Bogaty zbiór stanowią grzyby, z pierwszą naukową kolekcją mykologiczną okolic Warszawy; swoją reprezentację mają też wszystkie grupy wyróżniane dawniej w ramach królestwa roślin, a więc śluzowce, porosty, glony i mszaki. Poza okazami przyrodniczymi, Zielnik gromadzi również obiekty związane z szeroko rozumianym zielnikarstwem, można więc tu obejrzeć sprzęt, którym posługiwali się herbaryści minionych epok. Zielnik współpracuje z wieloma muzeami, udostępniając swoje zbiory na wystawy czasowe; prowadzi także działalność naukową i edukacyjną, użyczając materiałów na zajęcia dydaktyczne oraz biorąc udział w przedsięwzięciach popularyzujących naukę i promujących znajomość roślin.
dr Maja Graniszewska
