W styczniu 2016 r. Toruń będzie miejscem ogólnopolskich obchodów 19. Dnia Judaizmu. Z tej okazji Muzeum Uniwersyteckie i Archiwum Emigracji we współpracy z Marszałkiem Województwa Kujawsko-Pomorskiego organizują wystawę pt.: “Życie sztetla w sztuce żydów polskich na świecie w XX w.”. Otwarcie wystawy odbędzie się 14 stycznia 2016 r. w Muzeum Uniwersyteckim w Toruniu (budynek Collegium Maximum przy Placu Rapackiego 1). Wernisaż dopełni wykład p. dr Joanny Lisek, literaturoznawcy, oraz występ aktorów z Kujawsko-Pomorskiego Impresaryjnego Teatru Muzycznego w Toruniu, którzy zaprezentują piosenki żydowskie.
[singlepic id=409 w=340 h=320 float=center]
Artystów, których prace prezentowane będą na wystawie łączą dwie wspólne cechy: wszyscy urodzili się na ziemiach, które niegdyś należały do Rzeczypospolitej. Wszyscy także urodzili się w sztetlu lub mieli rodziców pochodzących ze sztetla. Choć ich losy bardzo się różniły, potrzeba zachowania miasteczka w pamięci, odegrała istotną rolę w ich sztuce.
Sztetl to zdrobniała forma słowa shtot z jidysz, oznaczającego miasto, miasteczko, handlowy rynek dla leżących na uboczu rolniczych regionów, na którym i wokół którego tętniło życie, odbywały się jarmarki i targi. Rynki takie istniały aż do dwudziestego wieku. W miasteczkach, w których czas się zatrzymał Żydzi czekali na Mesjasza. Sztetl był ostoją tradycji, był miejscem jedynym na ziemi. Z czasem małe miasteczko stało się niemal metaforą świata żydowskiego.
Pokazywane na wystawie prace pochodzą z kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu – przede wszystkim z Archiwum Emigracji – oraz kolekcji Towarzystwa Przyjaciół Archiwum Emigracji. Obecne w dziełach sztuki: tradycja, religia, rodzina oraz wspólnota, stanowią powracające motywy w pracach wybranych 37 malarzy i grafików z całego świata (m.in.: Abel Pann, Józef Budko, Herman Struck, Szymon Karczmar, Stanisław Bender, Samuel Tepler, Rafał Chwoles, Efraim M. Lilien, Marc Chagall, Moshe Bernstein, Adam Muszka, Feliks Fabian, Devi Tuszyński). Prace te opisują codzienne i świąteczne rytuały, zawody, życie religijne i społeczne, ale też studia postaci rabinów, uczonych, rzemieślników i zwykłych mieszkańców miasteczek. Pozwalają z dużą dozą różnorodności wejrzeć w głąb świata, który istniał przez wieki i został zniszczony w czasie wojny światowej. Wystawa, oprócz samodzielnych prac malarskich, grafik i rysunków, pokazuje także druki.